سیستم ترمز یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های هر خودرو است که ایمنی سرنشینان و عابران پیاده را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. دیسک ترمز به عنوان یکی از اجزای اصلی این سیستم، نقش مهمی در کاهش سرعت و توقف خودرو ایفا می‌کند. با توجه به اهمیت بالای عملکرد صحیح سیستم ترمز، شناخت علائم خرابی دیسک ترمز امری ضروری است. در این مقاله، به بررسی دقیق علائم خرابی دیسک ترمز، دلایل بروز این مشکل و عواقب نادیده گرفتن آن خواهیم پرداخت.
نحوه کار دیسک ترمز
دیسک ترمز، بخشی از سیستم ترمز در خودروها است که برای کاهش سرعت و توقف خودرو استفاده میشود. در این سیستم، انرژی جنبشی خودرو به گرما تبدیل میشود. اجزای اصلی آن شامل دیسک، کالیپر، و لنت‌های ترمز است.
نحوه کار دیسک ترمز به این صورت است که وقتی راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، فشار روغن در سیستم هیدرولیکی افزایش می‌یابد و کالیپر ترمز فعال میشود. کالیپر دارای دو لنت ترمز است که در دو طرف دیسک قرار گرفته‌اند. این لنتها توسط پیستون‌های کالیپر به دیسک فشرده می‌شوند و از طریق اصطکاک بین دیسک و لنت، سرعت چرخش دیسک و به‌تبع آن سرعت چرخ‌ها کاهش می‌یابد.
اصطکاک بین دیسک و لنتها، انرژی جنبشی چرخ‌ها را به گرما تبدیل می‌کند. دیسک‌ها معمولا از جنس فلزاتی مانند چدن ساخته شده‌اند که قابلیت جذب و دفع حرارت را دارند. این ویژگی کمک می‌کند که دیسک‌ها در هنگام ترمزگیری داغ شده و به‌سرعت خنک شوند تا از کاهش کارایی و فرسایش قطعات جلوگیری شود.
عوامل خرابی دیسک ترمز
خرابی دیسک ترمز میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که آگاهی از این عوامل میتواند به پیشگیری از خرابی کمک کند. برخی از مهم‌ترین این عوامل که باعث بروز علائم خرابی دیسک ترمز می‌شوند، عبارتند از:
- حرارت بیش از حد: دیسک‌های ترمز در هنگام ترمزگیری با حرارت بالا روبرو می‌شوند. اگر دمای دیسک‌ها بیش از حد بالا رود، ممکن است به تاب برداشتن یا ترک خوردن منجر شود.
- ترمزگیری ناگهانی و مکرر: ترمزگیری مداوم و شدید میتواند دیسک‌ها را تحت فشار زیادی قرار داده و باعث کاهش عمر آنها شود. به خصوص در جاده‌های شیب‌دار، توصیه میشود از ترمزگیری مکرر خودداری کنید.
- کیفیت پایین مواد ساخت دیسک: استفاده از دیسک‌های ترمز با کیفیت پایین یا غیر استاندارد میتواند باعث خرابی سریع‌تر دیسک شود. دیسک‌هایی که از جنس مناسبی تهیه نشده‌اند، به راحتی دچار ترک خوردگی یا تاب برداشتن می‌شوند.
- استفاده نادرست از لنت ترمز: لنت ترمز باید با دیسک ترمز همخوانی داشته باشد. استفاده از لنت‌های بی‌کیفیت یا ناسازگار میتواند به دیسک آسیب بزند.
علائم نشاندهنده خرابی دیسک ترمز
خرابی دیسک ترمز از مواردی است که میتواند به طور جدی بر ایمنی خودرو و مسافران تأثیر بگذارد. در اینجا برخی علائم رایج که نشاندهنده خرابی دیسک ترمز هستند، شرح داده می‌شوند:
1. لرزش فرمان هنگام ترمزگیری
یکی از علائم خرابی دیسک ترمز، لرزش فرمان به هنگام ترمزگیری است. این لرزش به دلیل تاب برداشتن دیسک ترمز رخ می‌دهد. تاب برداشتن دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک به دلیل گرمای زیاد دچار تغییر شکل میشود. این تغییر شکل باعث میشود که دیسک در هنگام تماس با لنتها به صورت یکنواخت نچرخد و اصطکاک ناهماهنگی ایجاد کند. نتیجه این ناهماهنگی، لرزش فرمان است که نه‌تنها کنترل خودرو را دشوار می‌کند، بلکه میتواند باعث خستگی راننده و کاهش تمرکز او شود. در صورت مشاهده این علامت، بهتر است دیسک ترمزها به سرعت توسط مکانیک بررسی و تنظیم یا تعویض شوند.
2. صدای غیرعادی هنگام ترمزگیری
یکی دیگر از علائم خرابی دیسک ترمز، صدای جیر جیر یا خرخر هنگام ترمزگیری است. این صدا معمولا به دلیل سایش دیسک یا خرابی لنتها ایجاد میشود. وقتی لنتها به سطح دیسک ترمز می‌سایند، در صورتی که دیسک دارای خراش‌های عمیق یا سطوح ناهموار باشد، صدای غیرعادی تولید میشود. صدای جیر جیر نیز ممکن است نشاندهنده کاهش ضخامت دیسک باشد که نشان از فرسایش بیش از حد آن دارد. در این حالت، تعویض دیسک یا لنتها الزامی است تا کارایی سیستم ترمز به حالت استاندارد بازگردد.
3. کاهش قدرت ترمزگیری
کاهش قدرت ترمزگیری یکی از مهم‌ترین علائمی است که نشاندهنده خرابی دیسک ترمز است. وقتی دیسک ترمز به دلیل سایش یا آسیب دچار مشکل میشود، قدرت ترمزگیری کاهش می‌یابد و باعث میشود که فاصله توقف خودرو افزایش یابد. این مشکل میتواند خطرات جدی به همراه داشته باشد و در مواقع اضطراری مانع از توقف سریع و ایمن خودرو شود.
کاهش قدرت ترمزگیری ممکن است به دلیل نازک شدن دیسک، تاب برداشتن یا خراش‌های عمیق در سطح آن باشد. برای اطمینان از ایمنی خود و دیگران، در صورت مشاهده این علامت، بهتر است خودرو را به تعمیرگاه ببرید.
4. تغییر رنگ دیسک
اگر دیسک ترمز به رنگ آبی یا قهوه‌ای تغییر کند، این مسئله نشاندهنده گرم شدن بیش از حد دیسک است. این تغییر رنگ معمولاً به دلیل اصطکاک زیاد و گرمای بیش از حدی که در هنگام ترمزگیری شدید یا مکرر ایجاد میشود، رخ می‌دهد. داغ شدن دیسک‌ها میتواند موجب کاهش کارایی ترمز و حتی تاب برداشتن آنها شود. اگر دیسک‌های ترمز به صورت مکرر تغییر رنگ دهند، بهتر است علت این مشکل بررسی شده و از لنتها و دیسک‌های باکیفیت و مناسب استفاده شود.
5. نازک شدن دیسک‌ها
با گذشت زمان و استفاده مداوم، دیسک‌ها به تدریج نازک می‌شوند. این فرسایش طبیعی است اما اگر دیسک‌ها به حد نازکی خاصی برسند، عملکرد ایمن آنها به خطر می‌افتد و احتمال ترک برداشتن یا شکستن افزایش می‌یابد. مکانیک‌ها می‌توانند با اندازه‌گیری ضخامت دیسک، تعیین کنند که آیا دیسک‌ها نیاز به تعویض دارند یا خیر. نازک شدن بیش از حد دیسک‌ها نه‌تنها کارایی سیستم ترمز را کاهش می‌دهد، بلکه میتواند باعث خسارت جدی به دیگر اجزای سیستم ترمز شود.
دلایل تاب برداشتن دیسک ترمز
حال که با علائم خرابی دیسک ترمز آشنا شدید، در این بخش به بررسی دلایل تاب برداشتن دیسک ترمز می‌پردازیم. تاب برداشتن دیسک‌های ترمز یکی از مشکلات رایج در سیستم ترمز خودروهاست که میتواند به عملکرد ترمز آسیب برساند. تاب برداشتن دیسک‌ها معمولا به دلیل حرارت زیاد و عدم توزیع یکنواخت دما در سطح دیسک ایجاد میشود. برخی از دلایل مهم تاب برداشتن دیسک، عبارتند از:
- ترمزگیری‌های پیاپی و شدید: این نوع ترمزگیری‌ها باعث ایجاد حرارت بسیار زیادی می‌شوند که میتواند دیسک‌ها را تاب بدهد.
- آب سرد بر روی دیسک داغ: اگر دیسک داغ به طور ناگهانی با آب سرد یا هوای سرد برخورد کند، به دلیل تغییر دما سریع ممکن است دیسک تاب بردارد.
- کیفیت پایین دیسک‌ها: دیسک‌های با کیفیت پایین و جنس نامرغوب احتمال تاب برداشتن بیشتری دارند.
نازک شدن دیسک ترمز؛ از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی دیسک ترمز
نازک شدن دیسک‌های ترمز یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که میتواند منجر به خرابی سیستم ترمز شود. دیسک‌های ترمز به دلیل اصطکاک مداوم با لنتها، به مرور زمان ساییده و نازک می‌شوند. اگر ضخامت دیسک‌ها به حد مشخصی برسد، باید تعویض شوند. نازک شدن دیسک‌ها میتواند باعث کاهش کارایی سیستم ترمز شود و به مشکلاتی از جمله افزایش زمان توقف، صدای زیاد و لرزش ترمز منجر گردد.
دیسک‌های ترمز به مرور زمان و به دلیل اصطکاک مداوم با لنتها، ساییده و نازک می‌شوند. اگر ضخامت دیسک از حد مجاز کمتر شود، عملکرد سیستم ترمز کاهش یافته و ممکن است مشکلاتی مانند افزایش زمان توقف، صدای غیرعادی و لرزش ترمز ایجاد شود. در چنین شرایطی، تعویض دیسک‌های ترمز ضروری است تا ایمنی خودرو حفظ شود.
ترک خوردن یا شکستن دیسک ترمز
- ترک خوردن یا شکستن دیسک ترمز معمولا نشانهای از آسیب‌های شدید است که نیازمند تعویض فوری دیسک می‌باشد. برخی از دلایل اصلی ترک خوردن دیسک عبارتند از:
- دماهای بالا: دمای زیاد و متوالی میتواند منجر به ترک‌های کوچک در سطح دیسک شود که در صورت بی‌توجهی، به ترک‌های بزرگ‌تر و حتی شکستگی منجر خواهد شد.
- کیفیت پایین دیسک: استفاده از دیسک‌های بی‌کیفیت و غیراستاندارد احتمال ترک خوردن دیسک را افزایش می‌دهد.
- ضربات خارجی: برخورد سنگ‌ها یا سایر اجسام خارجی با دیسک میتواند ترک‌هایی را در سطح دیسک ایجاد کند.
روش‌های افزایش طول عمر دیسک ترمز
برای افزایش طول عمر دیسک‌های ترمز و جلوگیری از خرابی زودهنگام آنها، رعایت چند نکته میتواند موثر باشد:
- ترمزگیری ملایم: از ترمزهای ناگهانی و شدید خودداری کنید تا فشار کمتری به دیسک‌ها وارد شود.
- استفاده از لنت‌های باکیفیت: لنت‌های باکیفیت با دیسک‌ها همخوانی بیشتری دارند و سایش کمتری به دیسک‌ها وارد می‌کنند.
- توجه به تعمیرات دوره‌ای: دیسک‌های ترمز نیازمند بررسی دوره‌ای هستند. هرچند وقت یکبار، ضخامت دیسک‌ها را اندازه‌گیری کنید و در صورت نیاز به تعویض، تعویض نمایید.
- پرهیز از قرار دادن دیسک‌ها در معرض آب سرد: پس از رانندگی طولانی یا ترمزگیری مکرر، از قرار گرفتن دیسک‌ها در معرض آب سرد خودداری کنید تا از تاب برداشتن آنها جلوگیری شود.
زمان مناسب برای تعویض دیسک ترمز
با شناخت علائم خرابی دیسک ترمز می‌توانید زمان مناسب برای تعویض دیسک را بیابید. تعویض دیسک‌های ترمز در زمان مناسب میتواند به ایمنی خودرو کمک کند. به‌طور کلی، هر زمان که ضخامت دیسک‌ها به زیر حد مجاز رسید یا علائمی از تاب برداشتن، ترک خوردگی یا لرزش مشاهده شد، دیسک‌ها باید تعویض شوند. عمر مفید دیسک ترمز به عواملی مانند جنس دیسک، نوع رانندگی و شرایط جاده بستگی دارد.
خرید لنت ترمز باکیفیت از فروشگاه لنتام
یکی از عوامل تاثیرگذار بر عمر دیسک‌های ترمز، انتخاب لنت ترمز با کیفیت است. فروشگاه لنتام با ارائه لنت‌های ترمز از برندهای معتبر و باکیفیت، گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به ایمنی و کارایی خودرو خود اهمیت می‌دهند. لنت‌های عرضه شده در لنتام علاوه بر کیفیت بالا، سازگاری خوبی با دیسک‌های ترمز دارند و به کاهش سایش دیسک‌ها کمک می‌کنند. با بررسی قیمت لنت ترمز و بررسی انواع آن، می‌توانید خرید خود را انجام دهید.
جمع‌بندی
علائم خرابی دیسک ترمز شامل لرزش فرمان در هنگام ترمزگیری، کاهش قدرت ترمزگیری، ایجاد صدای جیرجیر یا خرخر، و تغییر رنگ دیسک به آبی یا قهوه‌ای است. اگر دیسک ترمز تاب بردارد، فرمان هنگام ترمز می‌لرزد و کنترل خودرو دشوار میشود. صدای غیرعادی نیز ممکن است نشاندهنده سایش یا ترک‌خوردگی دیسک باشد. همچنین، نازک شدن دیسک ترمز به دلیل استفاده مکرر یا بی‌کیفیتی قطعه میتواند منجر به کاهش کارایی ترمز شود. در صورت مشاهده این علائم، بهتر است به تعمیرگاه مراجعه کرده و دیسک‌ها را بررسی کنید.
سوالات متداول
۱. چرا هنگام ترمزگیری فرمان می‌لرزد؟
لرزش فرمان هنگام ترمزگیری معمولاً به دلیل تاب برداشتن دیسک ترمز ایجاد میشود که باعث ایجاد اصطکاک نامنظم بین دیسک و لنتها میشود.
۲. صدای جیر جیر هنگام ترمزگیری نشاندهنده چیست؟
صدای جیر جیر یا خرخر هنگام ترمزگیری میتواند نشانهای از سایش یا فرسایش دیسک و لنتها باشد و معمولاً به دلیل تماس ناصاف آنها با یکدیگر ایجاد میشود.
۳. چگونه بفهمم دیسک ترمز نیاز به تعویض دارد؟
اگر دیسک ترمز نازک شده باشد، تغییر رنگ دهد یا باعث کاهش قدرت ترمزگیری شود، نیاز به تعویض دارد. بررسی ضخامت دیسک توسط مکانیک نیز میتواند این نیاز را مشخص کند.
